TarihYazılar

Kocaeli Tarihi-I

İzmit, İzmit Körfezi’nin doğu ucuna yakın bir kıyı kentidir. Asya ile Avrupa arasındaki en önemli geçiş yollarından biri üzerinde kurulmuştur. Kara, demir, deniz ve hava yolları ile Türkiye’nin en önemli geçiş noktalarındandır. Deniz ulaşımı açısından ülkenin en yoğun merkezlerinden biridir. Yine Türkiye’nin en büyük sanayi şehirlerinden biri olup, ticaret şehirde oldukça önemlidir.

Kocaeli Bölgesi’nin Güney Marmara’da çok stratejik bir konumu bulunmaktadır. Kentin Avrupa’dan Asya’ya geçiş ve göç yollarının üzerinde bulunması tarih boyunca birçok topluluğun buraya gelmesine, yerleşmesine bazen de geçip gitmesine neden olmuştur. Bu yüzden Kocaeli Bölgesi arkeoloji ve kültür antropolojisi alanları bakımından eşsiz malzemeler sunmaktadır.

İzmit ve çevresinde yaklaşık olarak M.Ö. 3000’den bu yana insanların yaşamakta olduğu yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Eski çağlarda İzmit’in bulunduğu yer Bithynia adı verilen bölge içerisindeydi. M.Ö. 1200 – 800 yılları arası karanlık dönemde Anadolu’da Hitit egemenliği sürerken, Bithynia’da Kaşka halkının yaşadığı düşünülmektedir. Bu dönemden günümüze herhangi bir belge kalmamıştır. Frigler yöreyi korumuş fakat siyasi örgüt kuramadıkları için uzun süre egemen kalamamışlardır. Ardından M.Ö. 8.yüzyıl sonlarında Helenler Anadolu kıyılarında koloniler oluşturmaya başladılar. Bunlardan biri de günümüzde Başiskele’nin bulunduğu yöre olan Astakos’dur. Megaralılar tarafından kurulan Astakos, yörede kurulduğu bilinen ilk yerleşmedir. Astakos deniz ve kara ulaşımına uygun olduğu için bir liman kenti olarak gelişti. Bithynia Kralı Zipotes’in oğlu Nikomedes, bugünkü İzmit’in bulunduğu yöreye Astakos’un karşısına daha güvenli bir şehir kurdu. Buraya Nikomedia adı verildi ve Bithynia’nın başkenti oldu. Nikomedia 150 yıl sonunda büyük bir Helenistik kent durumuna geldi.

  Nicomedes’e ait Sikke

III. Nikomedes döneminde (M.Ö. 97-94) Bnthynia, Roma egemenliğine girdi. Bu bölgeyi Roma’nın Asya Valisi imparatorluğa katmıştır. Valinin görevlendirdiği Pompeius Bithynia’nın bütün hazinesini ve sanat eserlerini Roma’ya göndererek 256 yıllık Bithynia Krallığı’na son vermiştir.

 

 

 

Roma Döneminde Bitinya Bölgesini Gösteren Bir Harita

Nikomedia ve çevresi Roma döneminde Pontus Krallığı ile yapılan savaşlar nedeniyle büyük zarar görmüş, daha sonra onarılmıştır. İmparator Augustus ve Tanrıça adına bir tapınak yapılmıştır. 123 depreminde şehir yıkılmış, İmparator Hadrianus Nikomedia’yı onarmıştır. İmparator Caracalla döneminde kente bir hipodrom ve gimnazyum yaptırıldı. Balkanlardan Anadolu’ya giren Gotlar önce Byzantion ve Nikomedia’yı sonra da Prusa’yı (Bursa) yağmaladılar. Aynı yoldan dönerlerken yine Nikomedia ile birlikle Nikaia’yı (İznik) yağmaladılar ve yakıp yıktılar.

Onur Şahna’ya ait bir illüstrasyon, Nikomedia

Diocletianus ( M.S. 284-305) Roma İmparatorluğu’nun Augustus’u olduktan sonra, imparatorluk topraklarının çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olması yönetimde bazı değişiklikler yapılmasına sebep olmuştur. Bunun sonucunda is Nikomedia Roma İmparatorluğu’nun Doğu Bölgesi başkenti olmuştur. Gotların yıktığı kent onarıldı, kent daha doğuya kaydırıldı ve surları yeni bölgeyi de içine alacak şekilde yenilendi. Nikomedia’da hipodrom, saray, tapınak, hamam, resmi yapılar, darphane ve tersane inşa edildi. Roma’nın ilk ve en önemli metropol kentlerinden biri olan Nikomedia, İskenderiye, Roma ve Antakya ile birlikte imparatorluğun en önemli 4 şehrinden biri olmuştur. Roma dönemi ile ilgili günümüze kent surları, su kemerleri, anıtsal bir çeşme ile bir su sarnıcı dışında ulaşan bir eser yoktur.

323 yılında I. Konstantin Nikomedia’nın başkentliğini kaldırıp onun yerine Byzantion’u geliştirdi. 358 Ağustosunda Nikomedia’da deprem oldu. Sonra 50 gün boyunca şehir yandı. Aralık 362 de tekrar deprem oldu ve ayakta kalan son yapılarda yıkıldı. 395’te Roma İmparatorluğu ikiye bölündü, Nikomedia, Konstantinapolis merkezli Doğu Roma İmparatorluğu sınırlarına girdi. Konstantinapolis başkent olunca Nikomedia’nın önemi azaldı ve dünya tarihindeki önemi sona erdi.

 

  1. Konstantin

Daha sonraları Persler ve Arapların, Bizans ile yaptıkları savaşlarda kent yeniden yağmalanmıştır. 11.yüzyılda Nikomedia, Anadolu’da egemen güç olan Türklerin eline geçti. I. Süleymanşah 1075’te İznik’i alarak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurdu. 1078 yılında ise Nikomedia’yı ele geçirdi. I. Alexios Komnenos yapılan savaşlar neticesinde 1085 yılında Nikomedia’yı tekrar geri aldı. 1096’da gelen Haçlılar İzmit Körfezi’ndeki bütün köyler ile birlikte Nikomedia’yı da yağmaladı. 1101’de II. Haçlı Seferi’ne katılan ordunun bir kolu Nikomedia’yı ele geçirdi. Daha sonra bu Haçlılar yerli halk tarafından kovuldu.

Görülüğü üzere Nikomedya birçok farklı kültür ve devlet tarafından ele geçirilmiş bir bölge. Hepsinin izleri var bu topraklarda. Nikomedya geçirdiği bu çalkantılı dönemin ardından Osmanlı egemenliğine girecektir. Bu kısmı haftaya ikinci yazımda ele alacağım. Şimdilik Hoşçakalın.

Mehmet Bahadır Yazıcı

2 Yorum

  1. Astakos krallığı ile nikomedes arasında geçen savaşın da oldukça ilginç bir hikayesi vardır.

  2. Tebrikler, izmit tarihinin bilinmeyenleri ve günyüzüne çıkarılması gereken yerleri günümüz fotoğraflarıyla da görmek isterseniz.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu