PsikolojiYazılar

Siz de Hayır Diyemeyenlerden misiniz?

 

 

‘’Hayır’’ derken neden bu kadar zorlanırız?

Gerek sosyal yaşamımızda gerekse iş yaşamımızda insanların isteklerini geri çevirmekten çekindiğimiz için ‘’hayır’’ diyerek kişiyi reddetmek istemeyiz. Kültürel olarak yetiştirilme tarzımızda insanlara hayır demenin saygısızlık olacağı öğrenilmiş bir davranıştır. Geleneksel toplumlarda büyüklere saygı, aile bireylerine saygı, dayanışma ve yardımlaşma bireyin kendi istek ve sınırlarının üzerinde tutulur. İtiraz etmek, kişilerin gözünde değersiz kılınmak olarak algılanır. Kendine uymayan bir karşı görüşe, istek ve ricaya hayır demek birer saygısızlık göstergesi olarak algılanır. Bu durumda ilk ‘’hayır diyememe’’ davranışını yetiştiğimiz sosyal çevrede öğreniriz.

Hayır demenin bencillik olacağını, grup aidiyetinden dışlanma olacağını düşünerek; insanlara hayır demekten çekiniriz. Hayır dediğimiz vakit insanların bizden uzaklaşacağını düşünüp; herkesle iyi olmanın yolunun ‘’herkese evet’’ demekten geçtiğine inanırız. Sırf onaylanmak, eleştiriden kaçınmak, mükemmeliyetçilik ve beğenilme isteğiyle insanlara karşı, kendi istediklerimizi bir kenara bırakıp, herkese ‘’evetçi’’ bir yaklaşımda bulunuruz.

Hayır diyemediği için sürekli biriken işler, sürekli başkalarının isteklerini yerine getiriyor olmak; kişinin kendisine olan saygısının azalmasına, yaşama ve insanlara olan öfkelerin birikmesine, gerginliklere ve aşırı tepkiler vermesine neden olmaktadır. İstenmeyen bir davranışa hayır diyemeyip, sineye çekeriz ve sadece o anı kurtarmaya çalışırız. Sineye çekip biriktirdiğimiz şeyler, kendi içimizde zamanla yoğun bir öfke duygusuna dönüşür. Günümüzde kaygı bozuklukları, anksiyete, bağlanma, sosyal kaygı, yemek bozuklukları ve tükenmişlik gibi birçok problemin arka planında insanın kendine olan özsaygısı ve başkalarına karşı sınır koyamamak problemleri yatmaktadır. Kendi kapasitemizin farkına varmak hayır demenin sınırını oluşturur. Bizi hayır demekten alıkoyan en önemli sebep ise: Doğru bir zamanda ve doğru bir şekilde söylenmesi gerektiğini bilmemekten kaynaklanır.

‘’HAYIR’’ Nasıl Doğru İfade Edilir?

1) Öncelikle kendi sınırlarımızın farkında olmak gerekir, kendi sınırlarımız ve önceliklerimiz yeterince net değilse hayır demekte zorlanırız. (Şuan benim için önemli olan ne?)

2) Sizden istenilen bir iş veya davranış kendi sınırlarınızın dışında ise kısa ve net bir ifadeyle karşıdakine tanımlamak gerekir.

‘’Şuan benden ….. yapmamı istiyorsun.’’

Psikolojide aynalama yönteminde olduğu gibi; karşıdakine bu isteğini tanımlayarak tekrar düşünmesi için ayna tutmuş olursunuz.

3) Kısa bir mola verin ve zaman kazanın.

‘’Şuan buna cevap vermek için müsait değilim. Akşam bu konu için seni ararım.’’

Böylece hem kendinizin hem de karşıdakinin tekrar düşünmesi için zaman yaratmış olursunuz. Ayrıca karşı taraftan zaman isteyerek kendi önceliklerinizin olduğunu da fark ettirmiş olursunuz.

4) Duygularınızı açıkça dile getirin: yapmak istemediğiniz bu davranışın size neden uygun olmadığını açıklayın.

‘’…….. yaparsam kendimi mutsuz hissedeceğim.’’

‘’…… bu durum benim için olumsuz bir durum ve duygusal olarak beni yorabilir.’’

5) Alternatif sunun. Her zaman bir B planınız olsun.

‘’ İstersen şu şekilde ilerleyelim …… düşündüm de bu yöntem daha doğru olacaktır.’’

Hayır demenin nedenlerini mantık ilkeleriyle sıraladığımız zaman, söylemekte yerine getirmekte daha kolay olacaktır. Bu yöntemlere bir de Sandwich Yöntemi eklenebilir. İki olumlu cümlenin arasına bir ‘’hayır’’ düşüncesi yerleştirerek; karşı tarafa hayır derken, bu durumu daha da kolaylaştırabilirsiniz.

‘’Hayır’’ diyebildikçe kendi öz benliğinize bir adım daha yaklaşmış olursunuz.

Samimiyetsiz, isteksiz, sineye çekilen bir ‘’evetçi’’ yaklaşımdan; samimi, dürüst bir ‘’hayır’’ kelimesi hem kendiniz hem de insan ilişkileriniz için daha erdemli olacaktır.

 

Ayşe YAZICI

 

Bir Yorum

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu