Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde Osmanlı Devleti toprak kaybetti mi?

Toplumumuzda son yıllarda Sultan II. Abdülhamit döneminde bir karış bile toprak kaybetmedik diyenlerin sayısı epeyce arttı. Bunun birçok sebebi var. En önemlisi de son yıllarda II. Abdülhamit hayranlığının giderek artması ve bunun bir taassuba dönüşmesidir. Ben tarihi kişiler üzerinden bu şekilde olumlu ya da olumsuz bir taassubun oluşmasını zararlı buluyorum. Bu şahsiyetler hepimizin ortak geçmişidir. Onları, bugünün siyasetinde kavga unsuru haline getirirsek yıpratmış oluruz. Bizler ifrat-tefrit çizgisinde hayatımızı ve tarihimizi değerlendirdiğimiz için, tarih üzerinden ideolojik kimlik yaratmaya çalıştığımız için büyük bir çıkmaza giriyoruz. Aslında tarih bir milletin ortak milli değeri ve menfaati olmalı. Bir milletin fertleri kendi tarihi üzerinden ayrışmamalı. Eğer tarihimizde ayrışırsak bugün de ayrışmış oluruz. Çünkü tarih bugünün aynasıdır.

Her kurumda olduğu gibi başarıya kim talip ise başarısızlığa da o razı olmalı. Eğer Osmanlı Devleti bir bölgeyi fethettiğinde her şeyden önce padişahın adı zikrediliyorsa toprak kaybında da aynı olmalı. Döneminde toprak kaybedilen ilk hükümdar II. Abdülhamit değil. Peki neden II. Abdülhamit döneminde toprak kaybedildi denilince sıkıntı çıkıyor? İşte tüm mesele aslında bu. Bu insanlar devlet başkanı sıfatıyla hatalı kararlar verebilirler. Bunun da sonuçlarına göre eleştirisi yapılır ve gereken dersler çıkartılır. Tarih bilimi de bunun için vardır.

Sultan II. Abdülhamit elinden geldiği kadar Devlet-i Aliyye’yi bir arada tutmaya çalışmış olsa dönemin şartlarında bu mümkün olmamıştır. Şimdi, sorumuza dönersek bu dönemde yaşanan toprak kayıplarını açıklayalım. Sultan II. Abdülhamit 1876 yılında hükümdar olmuş ve 1909 yılında tahttan indirilmiştir. Bu 33 yıllık süreçte Osmanlı Devleti’nin yaşadığı toprak kayıpları şu şekildedir.

Sırbistan’ın bağımsız olması 1878

Romanya’nın bağımsız olması 1878

Karadağ’ın bağımsız olması 1878

Bulgaristan Özerk Prensliğinin kurulması 1878

Teselya’nın Yunanistan’a verilmesi 1878

Bosna-Hersek’in Avusturya’nın gözetimine verilmesi 1878

Kars, Ardahan, Batum’un Rusya’ya verilmesi 1878

Kıbrıs’ın İngiltere’ye verilmesi 1878

Tunus’un Fransızlar tarafından işgal edilmesi 1881

İngiltere’nin Mısır’ı işgal etmesi 1882

Girit Adası’nın kaybedilmesi 1898

Sanırım bunlar yeterli olacaktır.

Emrah Öztürk