Değerli okurlarım, ‘’Beri Gelen Sınav, Geri Gelen Kaygı’’ – ‘’Meslek Seçimi ve Kariyer Planlaması’’ yazılarımda YKS öğrencilerine ve ebeveynlerine özel olarak yer verdiğimiz Biplatform olarak son adım tercih döneminden de bahsedip sınav maratonunu tamamlayalım.
Sınav bitti. Sınav kaygımız bitti; ama gelecek kaygımız henüz bitmiş değil. Sıradaki kaygımız, aklımızda milyonlarca soru olan hatta sınavdan daha karmaşık olan tercih kararlarımızı şekillendirmeye geldi.
Daha önce sorduğumuz soruları tekrar gözden geçirelim:
-Hangi alanda yeteneklerim var?
-Ne istiyorum?
-Neleri yapmakta mutlu oluyorum?
Tercih dönemi aşaması, üniversite ve bölüm tercihleriniz aynı zamanda mesleğinizin, kariyer planlarınızın hatta hayatınızın geri kalan kısmını belirleyecek olan ilk aşamadır. Başarılı bir tercih dönemi geçirmeniz için iyi bir bölümde ve iyi bir üniversitede aramanız gereken kriterleri iyi araştırmanız gerekmektedir.
Tercih edeceğiniz üniversitenin, modern, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin neresinde olduğu çok önemlidir. 2020 pandemi sürecinde görmüş olduğumuz uzaktan eğitim çalışmalarının verimliliği oldukça önemli olmuştur. Gündemden hiçbir şekilde çıkmayacak olan uzaktan eğitim performansına muhakkak bakılmalıdır. Bu artık üniversite tercih ederken yeni bir kriter olmuştur.
Tercih edeceğiniz bölümler hakkında öncelikle alacağınız dersleri de araştırmanız gerekir ve bu derslerin ilgi alanlarınıza uygun olup olmadığına bakmanız gerekmektedir. Örneğin matematik ile arası iyi olmayan öğrencinin iktisat, maliye gibi bölümlerde yeterli olması zordur.
Mezun olduktan sonra ne kadar sürede iş bulabileceğinizi araştırmanız gerekir.
Hangi sektörde hangi pozisyonlarda çalışabileceğinizi öğrenmeniz gerekir.
Tercih işlemlerinizi yaparken gerçekçi ve pragmatik tavır içerisinde tercihleri yapmak gerekir. Aşırı idealistlik hayal kırıklığı ile sonuçlanabilir.
Sıkça sorulan sorulara tercih kılavuzundan yola çıkarak kısaca bahsedelim:
Tercih sıralamaları bu soruların başında gelir. 2020 YKS sonuçlarından yola çıkarak puanlara oranla sıralamaların kötü gelmesinin başlıca sebebi AYT sınav oturumunun kolay olmasından kaynaklanmaktadır. Genellikle öğrenciler ilk büyülü korkusu olan TYT sınavlarından daha düşük başarı elde edip, AYT oturumunun belirleyici kapsamına güvenirler. Bu sınavda özellikle sayısal öğrencilerin sıralamalarındaki oynamanın sebebi AYT matematik testinin (MAT2) kolay olmasından kaynaklanmıştır. 2019 MAT2 genel ortalama neti 4.775 iken 2020 MAT2 genel ortalama neti 7.584 olmuştur. Yani sayısal ve eşit ağırlık öğrenciler için bu durum tercih sıralamalarında daha dikkatli olmalarını gerektirir. Matematik testlerinde zorlanan öğrenciler genellikle sözel testlerine yönelerek tercih alanlarında sözel bölümünü tercih ettiklerine geçtiğimiz yıllarda daha çok şahit olmuşuzdur. Bu yıl matematik testinin kolay olmasıyla sözel testlerine yönelmeyen sayısal ve eşit ağırlık öğrenciler; sözel alanlardaki sıralama dengesini korumuştur. Her yıl olduğu gibi DYT öğrencileri de sıralamalardaki dengeyi korumaktadır. Örneğin geçen yıl sayısal alanında 57 bin öğrenci 400 puan ve üzeri almış iken bu sene; 90 bin öğrenci 400 puan ve üzerindedir. Eşit ağırlık alanından geçen sene 35 bin öğrenci 390 puan ve üzeri için tercih almışken; bu sene 390 puan alan 50 bin öğrenci olduğu görülmüştür. Sözel alanda 350 puan ve üzeri alan 80 bin öğrenci almışken; bu sene 350 puan ve üzeri alan 64 bin öğrenci olduğu görülmüştür. DYT öğrencileri 370 ve üzeri puanı alan geçen sene 22 bin öğrenci almışken; bu sene 24 bin öğrenci almıştır ve dengeyi korumuştur.
Bu hususlardan yola çıkarak tercih sıralamanızı oluştururken 24 tercihi 6-12-6 olarak 3 grupta ayırmak gerekir. 1. grup ilk 6 tercihiniz sıralamanızdan yüksek bölümleri yazmanız sizin için avantaj sağlayabilir. (Örneğin ilk tercihinizi sıralamanızın 50bin-40bin yukarısından başlatabilirsiniz.) Sırf sıralaması yüksek diye istemediğiniz bölümleri tercih etmeyiniz. 2. grup en gerçekçi olan gruptur. 6. İle 18. Tercih aralığınızı geniş tutup sizin sıralamanıza dengeli olan bölümleri yazmalısınız. 3. grupta alternatif üniversite ve bölümlere yer verip sıralamanızın aşağısına kadar yazmanız gerekmektedir. (Örneğin sonrada doğru 100bin aşağısını yazmanızda fayda var.) Açıkta kalma korkusuyla yanlış veya hatalı tercih yapmamanız gerekmektedir. Eğer tekrar sınava girip şansınızı deneyecekseniz 3. gruptaki tercihlerinizde kararlı olmanız gerekmektedir.
Şehir mi? Bölüm mü?
Bu soru daha çok kişisel önceliklerin belirleyeceği bir durumdur. Sosyal imkanların tercih edilen bölüm yeterliliği için ne kadar yeterli olacağına bağlıdır. Üniversite yaşamı sadece eğitim ve öğretimden oluşmamalıdır. Öğrencilerin sosyal ve kültürel olanaklara da ihtiyacı vardır. Meslek hayatın üniversite hayatından daha uzun olacağı için geleceği olmayan bir bölümü de sırf iyi şehir ve üniversite diye okumak ne kadar olumlu bu tartışılır.
Okul birinciliği Kontenjanı nasıl kullanılır?
Sadece ilk yıl kullanılır. Yani 12. Sınıfı bitiren öğrenciler için ilk yıl geçerlidir. Mezun olduğunuz yıl bu hakkınızı kullanmazsanız diğer yıllarda bu hakkınız geçerliliğini kaybeder.
Ek puanımla hangi alanlarda tercih yapabilirim?
Meslek liselerine verilen ek puanlar önlisans tercihleriniz için geçerlidir. Lisans yerleştirme puanlarınıza verilen ek puanları ise; sadece 2012 ve daha önceki yıllarda meslek lisesine başlamış öğrenciler için geçerli sayılmaktadır.
Puanı/Sıralaması Olmayan Yerleri Tercih Listemize Nasıl Ekleriz?
1.Boşluk olan yerler: o program için verilen kontenjanın dolmadığını işaret eder. Eğer yazacağınız bölüm için baraja, özel koşullara takılmıyorsa (örn: mühendislik 300 bin- tıp 50 bin) bu bölüme tercih listenizde yer verebilirsiniz.
2.Kesik çizgi olan yerler: yeni açılmış bir program olduğunu gösterir. Yeni açılan bölümün sıralaması iki ihtimalle ele alınır. Birinci ihtimal; seçtiğiniz bölüm hangi ilde ise; onun çevresindeki iller ve bölümlerle sıralaması aynı orana yakın olabilir. İkinci ihtimal; öyle bir bölüm ilk defa açılıyorsa, istediğiniz üniversitede onun muadili başka bölümleri referans alabilirsiniz.
OBP (Orta Öğretim Başarı Puanı) hangi durumlarda kesilir?
- Tercih yapmadan OBP kesilmez.
- Tercih yaptınız ve yerleşemediniz OBP puanı kesilmez.
- Tercih yaptınız ve yerleştiniz OBP kesilir. (Açık öğretim bölümlerde buna dahildir.) Özetle bir programa yerleştiniz zaman o programa kayıt olsanız da olmasanız da OBP puanınız kesintiye uğrar. 2 yıl zaman aşımında tekrar sınava girip tercih yaptığınızda kesintiye uğramadan OBP eklenir.
İkinci Öğretim ile Birinci Öğretim arasındaki fark nedir?
İkinci öğretim olan bölümlerde dersler genel olarak birinci öğretimin bittiği yani 17:00dan sonra başlamaktadır. Birinci öğretim ile aynı diplomaya, aynı derslere sahip olursunuz eğitim ve öğretiminde herhangi bir fark yoktur.
Çift Ana dal Programı Nedir?
Lisans okuyan bir öğrencinin, kendi üniversitesi içinde bulunan bölümü ile alakalı ya da alakasız başka bir bölümünde derslerini alması ve okulu ile aynı süre içerisinde dersleri vermesi gereken bir programdır. Lisans okuyan bir öğrencinin, aynı üniversite içerisinde seçtiği bir bölümün birtakım derslerini alması ve okulu bitene kadar bu dersleri vermesidir. Aldığı derslerde başarılı olan öğrenci bu program sayesinde okul tarafından bir sertifikaya hak kazanır. Öğrencinin başarılı olması şartı aranmaktadır. Bu durum her üniversite için değişiklik gösterse de genel olarak dönem ortalamanızın yüksek olması şartı aranır. Programlara başvurmak isteyen adayların 3. yarıyıl itibari ile en geç ise 5. yarıyılda programlara kayıt yaptırmaları gerekir. Üniversiteler çift ana dal için uygun bölümleri kendileri belirlemektedir. Bir bölümde okuyan öğrencinin hangi alanlardan çift ana dal yapabileceğini öğrenci işlerinden öğrenmeniz mümkündür.
Sınavsız İkinci Üniversiteye Kimler Başvurabilir?
Lisans eğitimi alanlar/mezunlar lisans veya önlisans programlarına başvurup kaydını yaptırabilir. Önlisans eğitimi alanlar/mezunlar yalnızca önlisans programlarına başvurup kaydını yaptırabilir. Öğrenciler bu yıl üniversiteye yerleşip kayıt işlemlerini hallettikten sonra sınavsız ikinci üniversiteye kayıt yaptırabilir.
AYŞE YAZICI
