Yaşamda iletişim kurmak için pek çok şeye ihtiyacımız vardır. Fakat konuşarak iletişim kurmak için öncelikle cümlelere, cümleleri oluşturmak için kelimelere, kelimeleri oluşturmak için de seslere gereksinim duymaktayız. Tüm bu sayılanları kullanarak karşı tarafa duygularımızı, düşüncelerimizi, içinde bulunduğumuz durumu anlatabilmekteyiz. Tüm bunları anlatmasına anlatırız ama önemli olan iletişimi gerçekleştirdiğimiz karşı tarafın bunları bizim anlattığımız şekliyle anlayıp algılamasıdır. İletişim kurarken sadece kendimizi açıklamak değil karşı tarafa kendimizi şüphe uyandırmayacak şekilde ve doğru bir biçimde ifade etmek gerekir. Aksi takdirde bu durum düşündüğümüzden daha ciddi sıkıntılara yol açabilir. Örnek vermek gerekirse çok can sıkıcı bir olayın görgü şahidi olarak ifade vermeniz gerekti ve kendinizi ya da olayı ifade etmekte zorluk yaşadınız. Bu durum hiç tahmin edilmeyecek durumlara yol açabilmektedir. Yahut yine aynı şekildeki bir olayda suçsuz bir kişinin suçlu, suçlu bir kişinin ise suçsuz tayin edilmesine neden olunabilir. Bu sebeple doğru iletişim ve kendimizi doğru ifade etmek sandığımızdan çok daha mühimdir. Bunu da öncelikle konuşurken doğru kelimeleri seçerek sağlamaktayız. Bu sebeple kullandığımız kelimeler hakkında daha fazla bilgiye ihtiyacımız olacaktır.
Türkçede birbiri yerine yanlış olarak kullanılan fakat aynı anlamları sağlamayan, şekil itibariyle benzeyen kelimeler bulunmaktadır. Bu kelimeler sınavlarda öğrencilerin kâbusu, günlük hayatta da konuşurken birçoğumuzun “Doğrusu acaba bu muydu?” deyip kullanmakta kararsız kaldığı, karıştırılan kelimelerdir. Bu kelimelerin hepsi olmasa bile birkaç tanesini sizlerle paylaşıp bu sıkıntınıza bir nebze çare olmak isterim.
Şekil itibariyle birbirine benzeyen fakat anlam olarak birbirini karşılamayan pek çok kelime vardır. Bunlar içinden örnek olarak göstereceğim ilk kelime “mütevazı” ve “mütevazi” kelimeleridir. “Mütevazi” kelimesi “birbirine paralel olan” anlamına gelirken “mütevazı” kelimesi “tevazu eden, alçak gönüllü” manasına gelmektedir. Fakat günlük hayatta çoğu insanın bu kelimeyi yanlış şekilde kullandığını görebiliriz.
Başka bir kelimemiz ise “nüfus” ve “nüfuz” kelimeleridir. “Nüfuz” kelimesi “içe geçme, işleme” anlamına gelirken “nüfus” sözcüğü “kişi, popülasyon” manasında kullanılmaktadır. Bu kelime ikilisi yazım hatalarına çok müsaittir ve bazen telaffuz etmek bile zor olabilir.
Bir diğer kelime ise “zürefâ” ve “zürafa” kelimeleridir. “Zürafa” kelimesinin anlamı zaten bilinmektedir. “Zürefâ” kelimesi ise zarif kökünden gelir ve anlamı da “zarif, ince, duygulu” demektir. Hatta “Zürefânın düşkünü beyaz giyer kış günü” atasözündeki zarif kimseyi gerçek zürafa sanan kişiler yadsınamayacak kadar çoktur.
Yine karıştırılan kelimelerden biri “naif” ve “nahif” sözcüklerdir. “Naif” anlam olarak “zayıf, deneyimsiz, toy” manasındadır. Öte yandan “nahif” kelimesi ise “ince, duygulu, hassas” anlamlarına gelmektedir. Anlamları bakımından birbirine yakın izlenimi verse de birbiri yerine kullanmak doğru değildir.
Karıştırılacağından emin olmamakla birlikte genel kültür olsun diyerek vermek istediğim bir diğer kelime ise “masumiyet” ve “masuniyet” kelimeleridir. “Masumiyet” kelimesinin anlamı “suçsuzluk, kabahatsizlik” tir. “Masuniyet” kelimesinin anlamı ise “dokunulmazlık, korunmuş olma durumu” dur.
Eklemek istediğim son kelime ikilisi çok karıştırılacağına ihtimal vermediğim ama ne olur olmaz düşüncesi ile eklediğim “şövale” ve “şövalye” kelimeleridir. Bu iki kelime de Fransızca kökenlidir. “Şövale” sözcüğünün anlamı “ressam sehpası” ya da “çizim sehpası” olarak geçmektedir. “Şövalye” ise “atlı, soylu savaşçı” anlamına gelir.
Bahsettiğim kelimeler buz dağının çok küçük bir kısmıdır ve bunlara benzer pek çok kelime Türkçe’de yer almaktadır. Bu gibi kelimelerin kullanımında hataya düşmemek için daha dikkatli ve bilinçli davranmalıyız. Bütün bunları sözlük karıştırarak öğrenecek değiliz o sebeple verebileceğim tek tavsiye bol bol okumak olacaktır. Bu sayede doğru yerde doğru sözcükleri hatasız bir şekilde kullanarak doğru iletişimi sağlayabiliriz. Keyifli okumalar…
Hilal Yücebaş
