Soru-CevapYazılar

Denizdeki Tehlike : Vurgun Nedir ?

Tarih boyunca bazı insanlar besin gereksinimlerini karşılamak için, bazı insanlar eğlence amaçlı veya meraktan, bazıları ise denizi temizlemek için su altında bulunmuştur. İnsanların dolaşım ve solunum sistemi deniz seviyesine ayarlıdır. Bu sebeple bizi denizin derinliklerinde bazı tehlikeler bekliyor olabilir, mesela vurgun (dekompresyon). Adı kulağa korkutucu gelse de şu an da alınan bir dizi önlemlerle dalgıçlık sağlık durumu uygun olan herkesin öğrenebileceği bir spordur. Hep beraber soralım bakalım dalgıçlar neden vurgun yermiş?

Sebebi basınç ile çözünürlük ilişkisindir. Basınç, birim yüzeye etki eden bir kuvvet olarak tanımlanır ve çözünürlüğe etki eden faktörler arasında yer almaktadır. Basıncın artması katı ve sıvıların çözünürlüğüne etki etmezken gazların çözünürlüğünü arttırmaktadır. Dalgıçlar su altında uzun süre kaldıklarında veya derinlere doğru indiklerinde (deniz seviyesinden aşağı doğru gidildikçe basınç artar) basıncın etkisiyle kan dolaşımında daha fazla azot çözünür. Yüzeye hızlı bir şekilde çıktıklarında çözünmüş azotun tekrar gaz haline geçerek genleşir ve damar tıkanıklığa sebep olarak beyne oksijen iletilmesini engeller ve birçok sağlık problemine sebep olur. Genelde bilinenin aksine sadece denizin içinde değil de çıktıktan sonra geçen 12 saat içinde de gerçekleşmesi mümkündür.

Bu sorunu azaltmak için dalgıçların kullandığı oksijen tüplerinde oksijen ve helyum karışımı kullanılır. Helyum kanda çözünmediği için çözünen gaz miktarı daha az olur. Vurgun olayına maruz kalan insanlar basınç odalarında tedavi edilebilir. Gazların çözünürlüğüne basınç etkisinin bir örneği de gazlı içeceklerin kapağı açıldığında oluşan şiddetli gaz çıkışıdır. Kapak kapalıyken yüksek basınç nedeniyle çok çözünen karbondioksit gazı kapak açıldığında basınç azaldığı için serbest hâle geçer.

Vurgun yiyen kişiler denizin altında bulunan basınç odalarına alınmaktadır. Burada tekrar vurgun yediği derinlikteki atmosfer basıncı verilir. Sonrasında ise bu basınç kademeli olarak azaltılır. Diğer bir yöntem ise vurgun yiyen kişinin aynı derinliğe tekrar götürülmesidir.

Denize hasret kaldığımız bu sıcak günlerde denize girip serinlemek isteyenlere yardımcı olamasak da denizin derinliklerini merak edip dalmak isteyenler için ufak bir bilgilendirme yapmak istedik.

Berna Yıldız

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu