Bilim-TeknolojiYazılar

Deryada Bir Damla Floresein

 

Geçmişten günümüze kimya alanında araştırma, deney ve çeşitli çalışmalar sonucu bilinmezi aydınlatan yeni bilgiler, veriler elde edilmekte. Bu işi koca bir okyanus içindeki damlaya benzetebiliriz. Bu kadar bilinmezi gün yüzüne çıkarmanın, sonu var mıdır acaba? Küçük bir çocuğun şeker dükkanında ki iştahı ve merakına benzeyen istek olmadan bütün bunları yapmak zor gibi görünüyor. Her bir elementin renkleri, kokuları, tatları farklı olan büyük hazinenin adı kimya. Bazen yapılan çalışma ve araştırmalardan alakası olmayan bambaşka bir keşif yapmanızı sağlayan sürpriz hediyelerle saklı renkli ışıltılı dünya.

Bütün bu elementler, moleküller, karmaşık yapılar, keşifler nasıl birbirine karıştırılmıyor. Nasıl oluyor da Türkiye’den araştırma yapan bir araştırmacı ile Almanya’da araştırma yapan biri baktığında aynı maddeyi, aynı ismi anlayabiliyor. Bütün araştırmacılara verilen özel bir telepati yeteneği verilmiş olamaz. Bir kimya dili olmalı, bu işin uluslararası düzeyde kabul edilen, dünyanın neresinde okunursa okunsun anlaşılabilen bir dil. Molekül yapıları ve isimleri, renk, dil, ırk gözetmeden birleştiren bir bütüne ulaştıran dil. IUPAC (İngilizce International Union of Pure and Applied Chemistry) Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği, tarafından isimlendirme yöntemin kullanılarak ortak anlaşılan bir dil oluşturulmuştur.

 

 

Floresein kimyasal formülü (C20H12O5) olan organik bileşik ve boyadır. Bu arada bileşik, iki ya da daha fazla atomun bir araya gelerek oluşturdukları saf maddelere denilmektedir. Floresein suda ya da alkolde az miktarda çözülebilen koyu turuncu/kırmızı renkte toz halde bulunan izleyici olarak kullanılan kimyasaldır. İzleyici derken, peki Zeki Müren’de bizi görebilecek mi? tarzında bir izleyici değildir. Yapılan araştırmalarda bulunduğu ortamda yaydığı fosforesans (ışık saçma) özelliği kullanılır. Kimya bilimi diğer bilim dalları ile ortaklaşa çalışmaktadır.

Nerelerde kullanılır ?

Floresein ve benzeri kimyasalların fosforesans özelliği kullanılarak çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Fosforesans özellik ile ışık saçma olayı, uyarılmış atom ya da moleküller kararsız halde bulunurlar üst enerji seviyesinde bulunan atom ve moleküller daha kararlı hale gelmek için alt enerji seviyesine geçerler, bu sırada fazla olan enerjileri ışık yayılımı olarak görülür. Bu şekilde ışık saçan fosforesans özelliklerini görebiliriz. Bunu biraz daha basit şekilde betimlemek gerekirse yükseklik korkusu olan birinin 2. kattan, kendini daha güvenli hissettiği yüksekliğe 1. kata inmek istemesi gibi düşünebiliriz. Her ne kadar kimya ve bilimle bağdaştırılamasa da her okuyucunun kafasında canlandırması için böyle bir örnekleme yapmak istedim. Yer altı su kaynaklarının ya da içme sularına, denizlere dökülen sızıntıları tespit etmek için kullanılmaktadır. Bunların yanı sıra tıp alanında göz hastalıklarının teşhiş ve tanısında Floresein kimyasalı kullanılmaktadır. Tabi tıp anabilim dalı ile çalışmadığımız için bizimkisi biraz yüzeysel bilgilendirme olacaktır. Göz hastalıklarında retina damarlarını etkileyen şeker veya tansiyona bağlı göz damar kanamaları ve tıkanıklıkları, sarı nokta hastalığı, göz içi tümörleri tanılarında kullanılmaktadır. Elimizin önündeki veya bilekteki damarlardan ince ucu bulunan bir iğne ile damarlara enjekte edilir sonrasında özel bir flaşla fotoğrafı çekilerek damarlar görünür hale gelmektedir.

 

Floresein kullanılarak fotoğrafı çekilen göz içi damarları

 

Kimya alanının diğer bilim dalları olan bağlantısını anlatmaya çalıştım. Bilimle kalın. Hoşçakalın.

Tuğrul ÖZTÜRK

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu