1945 yılında ilk bilgisayar olarak değerlendirilen ve tarihe adını ENIAC olarak yazdıran tasarım harikasıdır kendisi. Tasarım harikası dediğime bakmayın az sonra size gerçek boyutlarında yazacağım makinemizin. Bilgisayarın atasıdır ENIAC. Ondan önce sadece toplama daha sonra ise çarpma yapabilen devasa cihazlar yapılmış ancak eşitlik karşılayabilme, dört işlem ve karekök hesaplama işini yapabilen ve ilk bilgisayar unvanını kazan sadece ENIAC’tır. ENIAC sadece bir kısaltmadır aslında açılımı ise “Electronic Numerical Integrator And Computer”dır. Türkçe olarak ise elektronik sayısal entegreli hesaplayıcı olarak bilinmektedir. Bu bilgisayar, yaklaşık 30 ton ağırlığında ve kurulumu için 167 metrekare bir alana ihtiyaç duyan devasa bir makinedir. ENIAC’ın maliyeti 500.000 dolar olarak bilinmekte ve 150 kilowatt enerji tüketmektedir.
İkinci Dünya Savaşı’nda atılan bir füzenin hesaplanması el ile yaklaşık 20 saat gibi bir süreyi almaktaydı. ENIAC ise bu işlemi 15 saniye gibi kısa bir süreye düşürmüştü. Tüm bu işlemler binlerce röle, kristal diyot, rezistans ve kapasitör yardımıyla yapılmaktaydı. İlk bilgisayar saniyede 385 çarpma işlemi veya 38 bölme ya da kare kök işlemi yapabiliyordu. Hafızasında ise 200 sayıyı saklayabiliyordu. Tarih’in bu ilk bilgisayarı 6 operatör ile kontrol ediliyor ve programlanma işlemi elle kontrol edilen anahtarlar ve kablolardan oluşuyordu.
ENIAC, 1947 yılında tam anlamıyla çalışmaya başlamış ve İkinci Dünya Savaşı’nın son bulmasından dolayı bilimsel araştırmalar ve endüstriyel çalışmalar için kullanılmış, 1955 tarihinde yerine daha az enerji tüketen cihazlar yapıldığından fişi çekilerek emekliye ayrılmıştır. Şuan Amerikan Ulusal Müzesinde sergilenmektedir. ENIAC’tan sonra buna benzer pek çok cihaz üretilmiş olmasına rağmen bunlar sadece ilk bilgisayarın hızlı ve daha az enerji tüketen hali olmuştur. Bunlara örnek olarak, MARK I, UNIVAC, EDVAC gibi cihazlar gösterilebilir. Ancak ENIAC ilk bilgisayar unvanını kaptığından yazımızda yerleri yoktur. Gerçi ENIAC, her ne kadar ilk bilgisayar olarak biliniyor olsa da sadece sayısal mantıkla hesaplama yapabilen büyük hacimli bir hesap makinesidir.
İlk kişisel bilgisayar olarak Altair 8800 gösterilmesine rağmen bu bilgisayar ekrana ve klavyeye sahip değildir. Bundan dolayı gerçek anlamda ilk bilgisayar IBM PC olarak gösterilmesi daha uygun olacaktır. İlk kişisel bilgisayar en azından bir ekrana ve daha gelişmiş depolama birimlerine sahip olabilmelidir. Bu özellikler ise ancak 1947 yıllarında transistörün keşfi ile mümkün olacaktır. Transistörler entegre haline getirilerek üretilmeye başlanması ile ilk denetleyiciler sonrasında ise ilk işlemci üretilmiştir. İlk işlemciden sonra ise bilgisayar boyutu gittikçe küçülmüştür.
İlk işlemcili bilgisayarda Intel 8086 mimarisi kullanılmıştır. Bu amaçla tarihin ilk kişisel bilgisayarı için en büyük çalışma IBM firması tarafından yapıldı ve tarih de ilk kişisel bilgisayar IBM PC oldu. Bu bilgisayarda ilk olarak Floppy disket sürücü ile veri saklandı. Sonrasında IBM bu PC’ye sabit disk ekledi. Bu kısa sure zarfı içinde IBM pek çok farklı model de çıkarmıştır. IBM’nin bir diğer özelliği ise ilk DOS sistemli işletim sistemini kullanmış olmasıdır. IBM, ilk kişisel bilgisayarını ürettikten sonra bunu çalıştıracak yeni bir sistem arayışına girmiş ve bu amaçla Microsoft ile anlaşarak Windows’un temelini oluşturan ilk DOS sistemi pek çok hata ile üretilmiş, sonrasında geliştirilerek kişisel bilgisayarlarda ki yerini almıştır.
İki üniversite öğrencisi olan Steve Jobs ve Steve Wozniak ilk kişisel bilgisayar kategorisinde tarihe geçecek ilk bilgisayarlarını Jobs’un ailesinin evlerindeki garaj da üreterek piyasaya sürerler. Apple II, 1977 yılında ilk olarak piyasaya sürülmüş olmasına rağmen 1993 yılına kadar geliştirilerek birden fazla model ile ( Apple II, II+, IIe, IIc, IIgs serileri ) uzun süre satılmıştır. Daha sonra ilk Macintosh üretildikten sonra Apple II üretimi sonlanmıştır. Apple, bu kişisel bilgisayar ile piyasaya girmiş ve Microsoft’tan sonra günümüze kadar bilgisayar teknolojisine öncülük eden bir firma haline gelmiştir. Apple II’nin en ilginç sloganı ise “Biz, Adem’den beri en orijinal elmanın kullanımını arıyoruz.” olarak bilinen “We’re looking for the most original use of an apple since adam.” dır. Apple 1984′de, çıkardığı diğer ürünlerini bırakarak ilk fare ve klavyeye sahip ekranlı kişisel bilgisayarı piyasaya sürüyor. Bu bilgisayar Mac OS sistemleri ile entegreli olarak sunulur ve oldukça rağbet görür. Mac olarak da bilinmektedir. Macintosh fare ile piyasaya sunulan ilk bilgisayarlar listesinde yer almayı başarmıştır. Bunun dışında ilk kullanıcı ara yüzüne sahip bilgisayar olarak da bilinmektedir.
Gelişen teknoloji, bilgisayar teknolojisini her geçen gün daha da küçülttü ve artık taşınabilir bilgisayar üretme vakti gelmişti. Bu fikir ilk başta sadece çocukların basit işlemleri yapabilmesi için Alan Kay tarafından Dynabook adı ile tanıtıldı. Alan Kay, bu fikri 1967 yılında atmıştı ve o zamanın şartlarında ucuz, şarj edilebilir ve kişisel bilgisayar teknolojisine yakın cihaz üretilemediği için 1967′de 20 kg ağırlığında Xerox Note Taker adı ile ilk prototip taşınabilir bilgisayar üretildi. Tüm bunlara rağmen aslında oldukça yeni bir tarihi vardır. İlk defa 2004 gibi yakın bir tarih de taşınabilir bilgisayar modelleri masaüstü modellerden daha çok satılmıştır. Bu bilgisayarlar laptop (diz üstü) olarak da bilinirler. Notebook serisi ile laptop üretimi bitmiştir. Tüm bunlara rağmen ticari anlamda ilk taşınabilir bilgisayar ise ancak 1981′de Osborne I adı ile tanıtılacaktı.
Osborne I, ilk başta bataryasız olsa da sonraki sürümlerinde yaklaşık 1 saat kapasiteli batarya ile piyasaya sürüldü. Osborne ilk taşınabilir bilgisayar olmasa da o dönem de satışa sunulan ilk portable bilgisayar olarak tarihe geçti. Osborne I özellikleri, yaklaşık 10 Kg ağırlığında ve 500 sayfalık bir kullanım kataloğu ile satılmıştır. Sabit disk yerine iki disket ile kontrol edilmekteydi. Seri ve paralel yazıcı portları ve modem portu ile oldukça iyiydi. 64 KB ram ve Intel 8080 işlemcisi vardı. Osborne I ilk satılan taşınabilir bilgisayar olarak tarihe geçerken 1991 yılında Apple Powerbook adı ile ilk taşınabilir bilgisayarını sundu. Bu bilgisayarın en büyük önemi ise günümüz laptop ve notebook tasarımlarının temelini oluşturuyor olmasıdır. Bir diğer bilgisayar üreticisi IBM PC Convertible ile ilk taşınabilir bilgisayarlarını piyasaya sürdüler. Compaq taşınabilir bilgisayarlar IBM PC Convertible’ın çekirdeğini oluşturmaktadır.
Yazar : Fatih ÖZSÖZ
